DEPREM KONUSUNDA SIKÇA SORULAN SORULAR
Dünyada kaydedilen en büyük deprem
hangisidir?
1900 den
bu yana kaydedilen en büyük deprem, 22 Mayıs 1960'ta
Şilide olmuştur (magnitude 9.5 Mw).
Yeryüzünde en az sallanan kıta
hangisidir?
Depremi en az olan kıta Antartikadır.
Magnitüd ve Şiddet arasındaki fark
nedir?
Magnitüd depremin kaynağında açığa
çıkan enerjinin bir ölçüsü; şiddet ise depremin
yapılar ve insanlar üzerindeki etkilerinin bir
ölçüsüdür.(Magnitüd
/ Şiddet karşılaştırması)
Depremin Magnitüdü Nedir?
Depremin Magnitüdü, belli bir zaman
diliminde kaydedilen sismogram üzerindeki deprem
dalgalarının genliğinin logaritması olarak
tanımlanır.
(Richter-ML, mb, MS, MW)
Depremin Şiddeti Nedir?
Depremin
yer yüzeyindeki etkileri depremin şiddeti olarak
tanımlanır. Şiddetin ölçüsü, insanların deprem
sırasında uykudan uyanmaları, mobilyaların hareket
etmesi, bacaların yıkılması ve toplam hasar gibi
çeşitli kıstaslar göz önüe alınarak yapılır. Şiddeti
tanımlamak için birçok ölçek geliştirilmiştir.
Bunlardan en yaygın olarak kullanılanı
Değiştirilmiş Mercalli Şiddet Ölçeğidir (Modified
Mercalli (MM) Intensity Scale). Bu ölçek, Romen
rakamları ile belirlenen 12 düzeyden oluşur. Hiçbir
matematiksel temeli olmayıp bütünü ile gözlemsel
bilgilere dayanır
Richter Ölçeği nerede satılır?
Satılmaz.
Richter Ölçeği bir alet değildir; depremin
magnitüdünü tanımlayan matematiksel bir formüldür.
Artçı Deprem (Aftershock) nedir?
Ana
depremi izleyen daha küçük sarsıntılar dizisidir.
Artçı Depremler (Aftershocklar) ne
kadar süre ile devam eder?
Belli bir
süresi yoktur, 1 ay da olabilir 2 yıl da...
Depremin süresi ne kadardır?
İki - Üç
dakika.
Depremler önceden belirlenebilir mi?
Var olan
koşullarda depremin önceden belirlenmesi
olanaksızdır.
Fay nedir?
Yerkabuğunu oluşturan kayaçların bir
yüzey boyunca kırılması ve oluşan iki parçanın
birbirine göre göreceli olarak yer değiştirmesidir.
(Fay
Türleri)
Kuzey Anadolu Fay Hattı nedir?
Doğuda
Karlıova ile batıda Mudurnu vadisi arasında
doğu-batı doğrultusunda bir yay gibi uzanır.
Dünyanın en aktif ve en önemli kırık hatları
arasında yer alan Kuzey Anadolu fay zonunun uzunluğu
yaklaşık 1200 km dir; genişliği ise 100 m ile 10 km
arasında değişir.
Deprem olan her yerde fay varmıdır?
Eğer yoksa
bile yeni bir tane oluşmuştur.
P ve S dalgası nedir?
(Animasyon)
-
P dalgası:
Kayıtçılara ilk ulaşan deprem dalgasıdır. Hızı
kabuğun yapısına göre 1.5 ile 8 km/sn arasında
değişir. Tanecik hareketleri yayılma
doğrultusundadır (boyuna dalga). Yıkım etkisi
düşüktür.
-
S dalgası:
Kayıtçılara ikincil olarak ulaşan deprem
dalgasıdır. Hızı P dalgası hızının %60'ı ile
%70'i arasında değişir. Tanecik hareketleri
yayılma doğrultusuna dik ya da çaprazdır (enine
dalga). Yıkım etkisi yüksektir.
(P
ve S dalgalarının Kabuk içerisinde ve Manto
sınırında izlediği yola göre bileşenleri)
Sıvı Etkisi (Liquefaction) nedir?
Kum-kil
gibi gevşek malzemeden oluşan katmanların deprem
sırasında sıvıların çalkalanmasına benzer bir
özellik göstermesidir.
Magnitüdlerine göre 1 yılda tüm
dünyada kaç tane deprem olmaktadır?
(USGS ten)
|
Tanım |
Magnitüd |
Yıllık
Ortalama |
Çok Çok
Şidetli (Great) |
8 >= |
1 |
Çok
Şiddetli (Major) |
7 - 7.9 |
18 |
Şiddetli
(Strong) |
6 - 6.9 |
120 |
Orta
Şiddette (Moderate) |
5 - 5.9 |
800 |
Hafif (Light) |
4 - 4.9 |
6,200
(tahmini) |
Çok Hafif
(Minor) |
3 - 3.9 |
49,000
(tahmini) |
Çok Çok
Hafif (Very Minor) |
< 3.0 |
Magnitüd
2 - 3: günde yaklaşık 1,000
Magnitüd 1 - 2: günde yaklaşık 8,000 |
Aletle deprem ölçümü ilk kez ne zaman
yapılmıştır?
İlk sismoskop M.S. 132 yılında Çinli filozof
Chang Heng tarafından icat edilmiştir. Bu aygıt
ayaklı bir vazo üzerine eşit aralıklarla
yerleştirilmiş 8 tane ejderha başı ile vazonun ayağı
üzerine yerleştirilmiş 8 tane kurbağadan oluşur .
Kurbağların açık olan ağızları ejderhalara doğru
dönüktür. Deprem sırasında ejderlerden bazıları
ağızlarındaki bilyeyi kurbagaların ağzına düşürür.
Hangi ejderin bilyesi düşmüşse sarsıntının
doğrultusu o yödedir. Aletin kendi bulunduğu yerde
hissedilemeyen yaklaşık 750 km uzaklıklardaki
depremleri algılayabildiği söylenmektedir. Aletin
gövdesini oluşturan vazonun içerisinde ne tür bir
düzenek olduğu bilinmemektedir. Bu konudaki en
yaygın görüş, vazo içerisine çok duyarlı bir
sarkaç'ın yer aldığı görüşüdür.
Deprem nerelerde oluşur?
Deprem
herhangibir yerde ve herhangibir zamanda oluşabilir.
Genel olarak depremlerin kaboğu oluşturan levhaların
sınırlarında oluştuğu söylenebilir. Dünyanın çeşitli
yerlerinde benzer nitelikte depremlerin
tekrarlandığı gözlenmiştir ve bu kesiler hep levha
sınırlarıdır. Depremlerin yoğun olarak gözlendiği
bölgeler yeryüzünde üç ana kuşak oluşturur.
-
1. Kuşak (Pasifik Deprem Kuşağı):
Şiliden kuzeye doğru Güney Amerika kıyıları,
Orta Amerika, Meksika, ABD nin batı kıyıları ve
Alaskanın güneyinden Aleutian Adaları, Japonya,
Filipinler, Yeni Gine, Güney Pasifik Adaları ve
Yeni Zelandayı içine alan en büyük deprem
kuşağıdır. Yeryüzündeki büyük depremleri %81'i
bu kuşak üzeride gerçekleşir.
-
2. Kuşak (Alpine):
Endonezyadan (Java-Sumatra) başlayıp Himalayalar
ve Akdeniz üzerinden Atlantik okyanusuna ulaşan
kuşaktır. Yeryüzündeki büyük depremlerin %17'si
bu kuşakta oluşur.
-
3. Kuşak (Atlantik):
Bu kuşak Atlantik Okyanusu ortasında yer alan
levha sınırı (Atlantik Okyanus Sırtı) boyunca
uzanır.
Deprem başladı ne yapmalıyım?
-
Sakin olun.
-
İçerdeyseniz, masa veya benzeri
sağlam bir koruyucunun altına girin, başınızı
saklayın ve hareket etmeyin. Pencerelerden ve
cam eşyalardan uzak durun.
-
Dışardaysanız, binalardan,
ağaçlardan, telefon ve elektrik direklerinden
uzak durun.
-
Araçtaysanız, üst veya alt
geçitlerden uzaklaşın, açık bir alanda durun ve
aracınızdan çıkmayın.
Depremden hemen sonra
yapılması gereken en önemli şeyler nelerdir?
-
Kendinizin ve bulunduğunuz
yerdekilrin yaralanıp yaralanmadıklarını kontrol
edin ve gereken ilk yardımı yapın.
-
Ayakkabılarınızı giyin.
-
Bulunduğunuz yerin emniyetli olup
olmadığını kontrol edin. Gaz, su ve elktrikle
çalışan herşeyi kapatın; bulunduğunuz yapının
hasarını (baca yıkılmaları, duvar çatlakları ve
temeldeki hasarları) kontrol edin ve artçı
sarsıntılardan etkilenip etkilenmeyeceği
konusunda belirlemelerde bulunun.
-
Çevreye dağılan malzemeleri
toplayın.
-
Radyonozu açın. Yetkililerin,
hayati önem taşıyan, uyarı ve açıklamalarına
aynen uyun.
-
Acil durumlar dışında
telefonunuzu kullanmayın.
|